Το Γυμνάσιο, ήταν στενά συνδεδεμένο με το θεσμό της εφηβείας αφού στις εγκαταστάσεις του λάμβανε
χώρα η εκπαίδευση των εφήβων. Ο θεσμός της εφηβείας στην ελληνική αρχαιότητα, ήταν ουσιαστικά η δημόσια οργανωμένη εκπαίδευση των εφήβων. Τα περιεχόμενα, οι σκοποί και η διάρκεια της παρεχόμενης εκπαίδευσης διέφεραν από εποχή σε εποχή και από πόλη σε πόλη. Στο γυμνάσιο της Αμφίπολης ήταν οργανωμένη η εκπαίδευση των εφήβων. Το 1984 στη βόρεια στοά του Γυμνασίου, μπροστά στην είσοδο του χώρου με το Ρωμαϊκό πρόπυλο, αποκαλύφθηκε από τον Δ. Λαζαρίδη ο Εφηβαρχικός Νόμος, ένα μοναδικό επιγραφικό κείμενο 139 στίχων χαραγμένο σε στήλη
ύψους 2,65 μ., το οποίο μας δίνει πλήθος πληροφοριών. Στο πάνω μέρος του, σε λεία και εξέχουσα ταινία είναι χαραγμένη η μακεδονική
χρονολόγηση της επιγραφής, που ανήκει στο 21 π.Χ. ή από μεταγενέστερες εκτιμήσεις στο 23-22 π.Χ.
Κάτω από την ταινία μια ζώνη ανάγλυφης διακόσμησης περύλαμβάνει αγγείο, στεφάνι ελιάς, κλαδί φοίνικα στλεγγίδα και ένα μικρό κυκλικό αντικείμενο.
Ο εφηβαρχικός νόμος αποτελεί μία σημαντική
επιγραφή γιατί περιέχει κωδικοποιημένου
παλαιότερους σχετικούς νόμους, διατάξεις και
Βασιλικά διατάγματα που αφορούν την εκταίδευση
των νέων.
Ο νόμος είναι έργο του εφηβάρχου Αδαίου
Ευημέρου, και μας δίνει πληροφορίες για την αγωγή
των εφήβων, τα ήθη της εποχής, τα αξιώματα την
κοινωνική δομή της πόλης και την τοπογραφία της
Ξεκινά με μια εισαγωγή, η οποία αναφέρεται στα
καθήκοντα και τις υποχρεσεις του εφηβάρχου, την απογραφή των εφήβων, την επιβολή ποινών, τον
έλεγχο του θεσμού από τους πολιτικούς άρχοντες κ.ά
Στη συνέχεια ο νόμος χωρίζεται στα παρακάτω
κεφάλαια :
1)Φοίτηση
2)Αίρεση διδασκάλων
(παιδοτρίβης, ακοντιστής, τοξότης, πωλοδαμαστής)
3)Επιμέλεια εφήβων (στα εξής αγωνίσματα: τοξεύειν
ακοντίζειν, σφενδοναν, λιθαρίζειν, ιππεύειν και
ακοντίζειν αφ' ίππου
4)Χρόνος (εφηβείας) και
ενδυμασία
5)Ευκοσμία
6)Φοίτηση
7) Εκγύμναση εφήβων
8) Αγώνες
9) Αγωνιστές
10)0ρκος
11)Ζημία διδασκάλων
12)Ζημία των άλλων
13)Θέα (υποχρεωτική συμμετοχή των εφήβων σε
γυμνικούς αγώνες που οργανώνονται στο Γυμνάσιο
και τη συμμετοχή τους σε εφηβικούς αγώνες άλλων
πόλεων).
14)Πομπή
15)Ατέλεια
16)Εξοδίες (ημερήσιες
οργανωμένες έξοδοι από τα τείχη της πόλης και
επιστροφή αυθημερόν με τη συνοδεία του Εφηβάρχου).
Η επιγραφή δίνει, για πρώτη φορά, ένα πλήθος από ειδήσεις, άμεσες ή έμμεσες, για την κοινωνία και την πόλη, αναφέροντας την ύπαρξη αγοράς, θεάτρου, εργαστηρίων, οδικού δικτύου κ.ά. Μεγάλη εντύπωση προκαλεί η σπαρτιατική αυστηρότητα της αγωγής των εφήβων, που επιβάλλεται από το νόμο και μάλιστα σε εποχή που η Αμφίπολη υπόκειται στον έλεγχο της Ρωμαϊκής διοίκησης.